| ល្បែងចាប់កូនខ្លែង |
 |
| ល្បែងចាប់កូនខ្លែងជាល្បែងមួយរបស់កុមារាកុមារីជំទង់ៗតែងលេងក្នុងវេលាយប់ខែ ភ្លឺនៅរដូវចូលឆ្នាំឬនៅពេលទំនេរ។ល្បែងនេះពេលលេងគេចាត់ម្នាក់ដែលមានមាឌធំ អោយធ្វើជាមេហ្វូងហៅថាមេមាន់ចាត់ច្រើននាក់អោយធ្វើជាកូនមាន់ហើយគេចាត់ម្នាក់ ទៀតអោយធ្វើជាខ្លែងចាំចាប់កូនមាន់។ម្នាក់គេយកក្រមាក្រវាត់ចង្កេះអោយតឹងណែន ការពារកុំអោយរបូតសំលៀកបំពាក់។គេនាំគ្នាបង្កាត់ភ្លើងអោយបានជាភ្នក់១តូចដោយ កំទេចអុសហើយម្នាក់ដែលធ្វើមេមាន់បញ្ជាអោយកូនរបស់ខ្លួនតោងចង្កេះតៗគ្នារហូត ដល់អស់ដោយឈរជាជួររួចដើរក្រឡឹងព័ទ្ធជុំភ្នក់ភ្លើង។ជាមួយគ្នានេះមេមាន់ពោលពាក្យ ចំអក ឡកឡឺយអោយន័យទៅខ្លែងថា៖ ចាប់កូនខ្លែងប្រលែងកូនមាន់ ម្ចាស់ដេញទាន់យក មាន់ទៅលាក់លាក់ឯណាលាក់ក្បាលដំណេកម្ចាស់ភ្ញាក់ពីដេកស្រវារកភ្លើង។ចំណែកម្នាក់ ដែលធ្វើខ្លែងឈរធ្វើព្រងើយកាលបានឮមាន់និងកូនមាន់ស្រែកដូច្នេះក៏ដើរចូលទៅរកភ្នក់ ភ្លើងហើយនិយាយសុំភ្លើងថា «ដូនៗសុំភ្លើង!» មាន់ឆ្លើយថា រលត់ ខ្លែងសុំថា : សុំមួយអង្កត់ មាន់ថា មិនអោយ ខ្លែងថា ម៉េចមិនអោយ មាន់ថា អោយតែកូនណាកំបាក់កំបែក ខ្លែងកាលបានឮមេមាន់ថាអោយកូនណាកំបាក់កំបែកដូច្នេះក៏តាំងដេញចាប់បេះយកកូនណា ដែលនៅក្រោយគេ។ឯមេមាន់ខំការពារកូនរបស់ខ្លួនកុំអោយគេបេះយកបាន។ចំណែកកូនមាន់ ក៏ខំប្រឹងតោងចង្កេះគ្នាយ៉ាងជាប់រត់ពេនចុះពេនឡើងខ្លាចខ្លែងចាប់បេះយកខ្លួនម្នាក់ៗបាន។ជួន ខ្លែងបេះយកកូនបានម្ខង១មួយ២ទាល់តែអស់ជួនក៏បេះបានតែ១។តែគេមានលក្ខខ័ណ្ឌមួយថា បើកូនណារបូតចេញពីមេព្រោះប្រឹងគេចខ្លាំងហើយកូននោះបានក្រាបទៅនឹងដីនោះមេខ្លែង មិនត្រូវចាប់គេទេ។កាលអស់កំលាំងហត់រៀងខ្លួនហើយក៏ឈប់សំរាកបន្ដិចហើយផ្លាស់ប្ដូរគ្នា លេងតទៅទៀតគេលេងតែងរបៀបនេះរហូតដល់ពេលឈប់។ប៉ុន្ដែល្បែងដូចគ្នានេះនៅស្រុក ខ្លះគេហៅតំរូវន័យតាមរបៀបលេងថា«ល្បែងខ្លែងចាប់កូនមាន់»ក៏មាន។ល្បែងនេះជាការបង្ហាត់ មនុស្សអោយចេះប្រុងស្នៀតប្រុងស្មារតីអោយរហ័យរហួនចេះការពារខ្លួននិងគ្រួសារផង។ លាក់កន្សែង ល្បែងលាក់កន្សែង ជាល្បែងមួយ យ៉ាងរបស់ក្មេងខ្មែរក្នុងបុរាណកាល តែងលេងសម្រាប់ ជាទីកំសាន្តសប្បាយនៅពេលយប់ខែភ្លឺក្នុងរដូវចូលឆ្នាំឬនៅពេលជាចន្លោះការហត់នឿយ ម្តងៗ ។មុនដំបូង ពួកក្មេងៗគេបបួលគ្នាបានចំនួនពី ៦-៧ នាក់ឡើងទៅឲ្យអង្គុយច្រហោង ដំកង់ជាវង់មូលដាក់ដៃទាំងពីរទៅមុខលើក្បាលជង្គង់ក្នុងទីណាមួយដែលជាទីវាលស្រឡះ រាបស្មើល្អ។ហើយគេយកកន្សែងឬក្រមាតូចមួយមករុំមូរឆ្មូលតឹងណែនល្អទុកជាយបន្តិច សម្រាប់កាន់យួរបានសន្មត់ហៅថាកន្សែងមានម្នាក់ក្រោកចេញទៅក្រៅវង់កាន់កន្សែង នោះដើរព័ទ្ធជុំវិញយ៉ាងលឿនពីខាងក្រោយខ្នងអ្នកអង្គុយបញ្ឆោតអ្នកអង្គុយមិនឲ្យដឹងខ្លួន ថា គេលាក់កន្សែងក្រោយខ្នងអ្នកណា។
សកម្មភាពរបស់អ្នកលេង ដូចរូបភាពខាងមុខនេះ ៖
 ខ្នងបើអ្នកណាមួយហ៊ានងាកឬលូកស្ទាបខាងក្រោងខ្នង អ្នកលាក់គេមានអំណាចទណ្ឌកម្ម អ្នកនោះមិនឲ្យឡើងលាក់កន្សែងឬគេឲ្យអ្នកនោះអង្គុយធ្មេចភ្នែកក៏បានស្រេចតែគេដាក់ទៅ យ៉ាងណាតាមចិត្តគេស្ម័គ្រ។អ្នកលាក់លុះរត់ក្រឡឹងអ្នកអង្គុយ២.៣ជុំហើយ មើលតែអ្នកណា អង្គុយបែបភ្លេចខ្លួនគេក៏ដាក់កន្សែងក្រោយខ្នងអ្នកនោះភ្លាមរួចគេរត់យ៉ាងរហ័សព័ទ្ធវង់អ្នក អង្គុយដើម្បីឲ្យ ឆាប់មកដល់កន្លែងកន្សែងដែលគេដាក់នោះ។បើអ្នកដែលគេត្រួវលាក់កន្សែង ពីក្រោយខ្នងនោះមិនដឹងខ្លួនលុះអ្នកលាក់រត់ក្រឡឹងមកម្តងទៀតចាប់យកកន្សែងនោះបាន មុនគេទុកអ្នកលាក់នោះជាអ្នកឈ្នះត្រូវមានអំណាចរើសយកកន្សែងនោះទៅគក់ខ្នងអ្នកដែលអង្គុយនោះហើយគេយកកន្សែងលាក់តទៅទៀត។តែបើអ្នកអង្គុយដឹងខ្លួនថាគេលាក់កន្សែង ចំក្រោយខ្នងខ្លួនហើយចាប់យកកន្សែងបានមុនអ្នកលាក់រត់មកដល់គេទុកអ្នកអង្គុយនោះជា អ្នកឈ្នះ ត្រូវមានអំណាចក្រោកឡើងចាប់កន្សែងដេញគក់អ្នកលាក់ នោះវិញ តែបើអ្នកនោះ គេរត់ទៅដល់កន្លែងចន្លោះអង្គុយបានទៅអ្នកកាន់កន្សែងនោះមិនត្រូវគក់គេទេត្រូវរត់ក្រឡឹង អ្នកអង្គុយបានដំកង់ដើម្បីនឹងលាក់តទៅទៀតគឺថាអ្នកលាក់ពីមុនត្រូវទៅអង្គុយកន្លែងអ្នក ចាប់កន្សែងបានក្នុងវង់ដដែល។គេលេងតែរបៀបនេះរហូតដល់ពេលយឈប់។ជួនកាលអ្នក ខ្លះមិនដែលបានឡើងលាក់កន្សែងនឹងគេម្តងសោះក៏មានព្រោះគេលាក់កន្សែងក្រោយខ្នង ខ្លួនមិនដឹងរវលតែគេគក់ខ្នងរាល់ពេល។ល្បែងនេះគេលេងដើម្បីហាត់ខ្លួនឲ្យមានស្មារតីរឹង ប៉ឹង ហើយរហ័សរហួនឲ្យមានប្រាជ្ញាវាងវៃ ហាត់ទម្លាប់ ខ្លួនឲ្យចេះប្រុងស្មារតីជានិច្ច ៕ ចោលឈូង ល្បែងឈូង ជាល្បែងមួយយ៉ាង របស់មនុស្សកម្លោះក្រមុំ ឬមនុស្សចំណាស់ៗ ប្រុស ស្រី ទូទាំងកម្ពុជរដ្ឋ គេតែងលេងនៅវេលាយប់ ខែភ្លឺ ក្នុងរដូវចូលឆ្នាំថ្មី (ខែចេត្រ-ពិសាខ) ។ គេចែកគ្នា ២ពួកប្រុស ១ពួក ស្រី ១ពួក។ ក្នុង ១ ពួកៗមាន គ្នាចំនួនពី ១០នាក់ ឬ ២០នាក់ ឡើងទៅ ឈរត្រៀមជា២ជួរ ទល់មុខគ្នា ឃ្លាតពី គ្នាប្រមាណជា ៨ ឬ ១០ ម៉ែត្រ ។ គេយកក្រមា ឬកន្សែងមកឆ្មូលឲ្យមូលចងរឹតឲ្យ តឹងណែនល្អ ទុកឲ្យមានកន្ទុយបន្តិចហៅថា “ឈូង” សម្រាប់កាន់បោះ ឬចោល ទៅមករកគ្នា ។ សកម្មភាពរបស់អ្នកលេង ដូចរូបភាពនេះ ៖  ឈូងមាន ២បែប៖ ១- ឈូងច្រៀងរាំ ២- ឈូងលោះខ្ញុំ ១- ឈូងច្រៀងរាំ មុនដំបូង ពូកខាងប្រុសបោះឈូងទៅឲ្យពួកខាងស្រី ពូកខាង ស្រីប្រុងចាប់កុំឲ្យធ្លាក់ដល់ដីបើធ្លាក់ដល់ដីគេចាត់ជាស្អុយ ហើយគេផ្តើមទៅឲ្យ ខាងប្រុសវិញពួកខាងប្រុសប្រុងចាប់កុំឲ្យធ្លាក់ដល់ដី។កាលចាប់បានហើយចោល សំដៅទៅពូកខាងស្រី គឺសំដៅនាងណាដែលខ្លួនស្ម័គ្រ បើចោលខុសគេចាត់ទុក ស្អុយ រួចគេផ្តើមបោះជាថ្មីទៀត បើចោលត្រូវស្រីណាហើយ ស្រីនោះច្រៀងរាំ យកឈូងទៅជូនខាងប្រុសហៅថាច្រៀងរាំជូនឈូង។របៀបច្រៀងរាំនោះម្នាក់កាន់ ឈូងនាំមុខ ម្នាក់ដៃទទេរាំតាមក្រោយ ហើយច្រៀងជាទំនុកថា ៖ “ប្អូនចាប់ឈូងបាន ឈូងបែកជាបួន ព្រលឹងប្រុសស្ងួន ទទួលឈូងទៅ” ។ ពូកស្រីៗក្រៅពីនោះគ្រប់គ្នាទទួលថា ៖ “ឱណាកែវ កែវពិអា ឱណាកែវអឺយ អឺអឺងអឺយ! ” រួចហើយហុចឈូងនោះទៅខាងប្រុសៗ ទទួលយក ហើយក៏ផ្តើម បោះឈូងនោះ ទៅឲ្យខាងពួកស្រីៗចាប់វិញ។បើពូកស្រីៗចាប់ឈូងបានក៏ចោលសំដៅទៅពូកខាង ប្រុសបើចោលត្រូវប្រុសណាប្រុសនោះត្រូវរាំនាំឈូងទៅជូនខាងពូកស្រីៗ ដោយរៀង ជាទំនុកថា៖ “ បងចាប់ឈូងបាន បងបីត្រកង ព្រលឹងមាសបង ទទួល ឈូង ទៅ” ។ ពូកប្រុសៗ គ្រប់គ្នាទទូលបន្ទរថា៖ “ ឱណាកែវ កែវពិអា ឱណាកែវអឺយ អឺអឺងអឺយ !” ហើយហុច ឈូងនោះទៅខាងស្រីៗ ទទួលយក ទើបផ្តើមបោះតទៅទៀត ។ ២- ឈូងលោះខ្ញុំ ដើមដំបូង ខាងប្រុសគេផ្តើមច្រៀង ១ទំនុកជាមុខ ។ ឯទំនុកច្រៀង ឈូងមានច្រើនបែបប្លែកទៅតាមប្រាជ្ញារបស់អ្នកនាំច្រៀងនិងតាមស្រុក។ទីនេះស្រង់ យកតែទំនុកធម្មតាដែលអ្នកលេងឈូងគ្រប់ស្រុកគេតែងច្រៀងគ្រប់គ្នាថា៖“បងបោះ ឈូងទៅ អូនអើយ កំពស់ចុងដូង(ស្ទូន)ក្រមុំឈរច្រូង អូនអើយទទួលឈូងបង” ឬថា “បងបោះឈូងទៅ ឈូងបែកជាបួន ស្រីណាមានខ្លូន ទទួលឈូងបង” ។ល។ ច្រៀងហើយគេស្រែក ប្រាប់ថា “ឈូងអើយឈូង!” ហើយអ្នកផ្តើមទំនុកក៏បោះឈូង ទៅលើពួកស្រីៗឲ្យពួកស្រីៗចាប់។ខាងស្រីចាប់ឈូងបាន គេចោលសំដៅទៅរកប្រុសណាដែលគេត្រូវចិត្តបើចោលទៅត្រូវប្រុសណាគេទៅចាប់យកប្រុសនោះមកទុកខាង ពូកគេ។បើចោលមិនត្រូវទេខាងប្រុសនោះចាប់ឈូងនោះ ចោលសំដៅមករកស្រីណា ដែលគេស្ម័គ្រ បើខាង ប្រុសចោលមកត្រូវខាងស្រីហើយ ប្រុសម្នាក់ដែលត្រូវចាប់យក ទៅទុកមុននោះ ត្រូវបានមករូចខ្លួន បើប្រុសចោល មិនត្រូវស្រីវិញទេ ប្រុសម្នាក់នោះ ត្រូវនៅខាងស្រីដដែល។បើខាងណាប៉ុនប្រសប់ចោលយកខាងម្ខាងទាល់តែអស់កាល ណាអស់គ្នាហើយគេផ្តើម លេងសាជាថ្មី ដោយឲ្យខាងស្រីបោះឈូងទៅឲ្យប្រុសគេ ស្រែកច្រៀងថា៖ “អូនបោឈូងទៅ បងអើយ កំពស់ចុងស្លា ប្រុសឈរប្រៀបត្រាបង អើយទទួលឈូងអូន”។ល។ច្រៀងហើយគេស្រែកថា៖“ឈូងអើយឈូងអើយ”ហើយ គេបោះឈូងទៅលើពូកប្រុសៗ។ឯខាងប្រុសបើគេចាប់បានឈូងខាងស្រីបានហើយ គេចោលឈូងនោះសំដៅខាងស្រីៗកាលត្រូវលើស្រីណាម្នាក់គេចាប់ស្រីនោះមកទុក ខាងគេ។ខាងណាអស់មនុស្សគេចែគ្នាលេងសារជាថ្មី។មនុស្សដែលគេចាប់បាននោះ ជូនកាលគេចងទុកឲ្យជិតលេងឲ្យរត់ទៅកាន់ទីផ្សេងៗ ជាការកំសាន្តសប្បាយ។របៀប លេងបែបទី២ នេះជូនកាលអ្នកលេងគេច្រូតកាត់មិនបាច់ច្រៀងស្រាប់តែចោលតែម្តង ក៏មាន។ល្បែងនេះរាប់ចូលក្នុងពួកការហាត់ភ្នែកឲ្យវៃហាត់ដៃឲ្យត្រង់ផងជាការកំសាន្ត សប្បាយដោយមានការរាំច្រៀងលាយជាមួយផង៕ |
.BMP)
No comments:
Post a Comment